Dieta bezglutenowa – synonim zdrowej diety?

Dieta bezglutenowa cieszy się niesłabnącą popularnością – wiele osób traktuje ją jako sposób na zdrowe odżywianie. Jednak czy w przypadku osób zdrowych eliminacja glutenu z jadłospisu jest w ogóle uzasadniona i może przynieść jakiekolwiek korzyści?

Czym właściwie jest gluten?

Pod tą, złowieszczo dla niektórych brzmiącą, nazwą kryje się po prostu białko występujące w pszenicy, życie i jęczmieniu. To właśnie gluten, pochodzący np. z mąki pszennej, którą dodajemy do ciast czy pieczywa, odpowiada za smak i konsystencję naszych wypieków. Z tego też względu producenci żywności bezglutenowej muszą stawać na głowie, by walory smakowe ich produktów nie odbiegały znacząco od tradycyjnych (czyli tych zawierających gluten). Wzbogacenie smaku żywności bezglutenowej polega często na dodatku soli, cukru i tłuszczu, co zwiększa jej wartość energetyczną (czyli tę podawaną najczęściej w kcal).  Jeśli chodzi zaś o wartość odżywczą produktów niezawierających glutenu, to nierzadko jest ona niższa w porównaniu do tradycyjnych odpowiedników – zawierają mniej białka, witamin z grupy B, błonnika, żelaza czy cynku. Trudności związane z produkcją żywności bezglutenowej powodują także, że jej cena często jest znacząco wyższa.

Wykluczenie glutenu z diety u osób zdrowych

Aktualny stan wiedzy wskazuje, że stosowanie diety bezglutenowej przez osoby zdrowe nie przynosi żadnych korzyści. Nie jest również szkodliwe, o ile taka dieta jest dobrze zbilansowana. Należy jednak podkreślić, że odpowiednie zbilansowanie w przypadku tego sposobu odżywiania to nie lada wyzwanie. Zboża glutenowe zawierają wiele składników odżywczych, które niełatwo jest w pełni zastąpić innymi produktami, co może skutkować pojawieniem się niedoborów niektórych makro- i mikroelementów. 

Kiedy dieta bezglutenowa rzeczywiście przynosi korzyści?

Wyeliminowanie glutenu z diety jest wskazane w przypadku osób cierpiących na celiakię. Jest to choroba związana z nietolerancją glutenu. Gluten pochodzący z produktów zbożowych trawiony jest w układzie pokarmowym do gliadyny, która wywołuje reakcję autoimmunologiczną, na skutek czego dochodzi do uszkodzenia śluzówki jelita. Uszkodzenie to może prowadzić do zaniku kosmków jelitowych – w praktyce oznacza to zaburzenia wchłaniania i pojawienie się niedoborów składników odżywczych. Stąd wynika uzasadnienie dla stosowania diety bezglutenowej u osób zmagających się z celiakią. Póki co, jest to jedyna choroba, w przypadku której stosowanie diety bezglutenowej bez wątpienia przynosi korzyści. 

Gluten nie jest trujący dla osoby zdrowej, a wykluczenie go z diety nie jest synonimem zdrowszego stylu życia. Pamiętajmy, że dieta bezglutenowa, jak każda źle zbilansowana dieta eliminacyjna, wiąże się z ryzkiem wystąpienia niedoborów składników odżywczych. Z tego też względu wprowadzenie jej do jadłospisu zawsze powinno zostać skonsultowane z lekarzem.

Autor: Dominika Sapińska